Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA) hiện nay là một phương pháp hiện đại, có giá trị cao trong việc chẩn đoán ung thư. Giúp phân biệt được các tế bào bình thường và ác tính mà các kỹ thuật siêu âm, x-quang chỉ xác định được khu vực có dấu hiệu bất thường.
 |
Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA- Fine Needle Aspiration) là phương pháp sử dụng một cây kim nhỏ, đưa đầu kim qua da vào vùng tổn thương và hút với áp lực âm để lấy các tế bào đi vào trong kim. Sau đó trải trên phiến kính, cố định, nhuộm, nhận định hình thái tế bào, sự sắp xếp tế bào, nền phiến đồ dưới kính hiển vi quang học để chẩn đoán bệnh của tế bào đó.
Kỹ thuật này được áp dụng với tất cả các khối u dưới da sờ nắn được trên bề mặt cơ thể (u giáp, u vú, u phần mềm các loại..). Và các khối u ở ngoại vi như: bệnh hạch ác tính (u lympho ác tính), hạch di căn ung thư, bệnh hạch viêm đặc hiệu (hạch viêm lao) hay bệnh viêm hạch không đặc hiệu…
1. Chỉ định
– Các khối u sờ được qua thăm khám: u mô mềm ngoại vi, các hạch cần xác định tế bào (nghi ngờ khối u ác tính, lao hạch…)
– Nhân giáp, u vú có kích thước từ 1cm trở lên
– Nếu nhân giáp, u vú có kích thước dưới 1cm thì chỉ làm FNA khi có các đặc điểm nghi ngờ khối u ác tính
2. Các ưu điểm của FNA
– Không đau hoặc rất ít đau
– Không để lại sẹo
– Không nằm viện, không cần nhịn ăn trước khi làm FNA
3. Giá trị của FNA – Biến chứng có thể gặp
– FNA cho tuyến vú cho kết quả chính xác: 64 – 91%
– FNA cho tuyến giáp cho kết quả chính xác: khoảng 95%
Hầu hết, chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA) không gây bất kỳ vấn đề gì cho bệnh nhân. Thông thường, chỉ có thể cảm thấy đau nhẹ tại vùng lấy mẫu một hoặc vài ngày sau khi thực hiện thủ thuật (có thể xuất hiện vết bầm tại nơi kim đâm vào).
Các biến chứng hiếm gặp, bao gồm:
– Chảy máu
– Nhiễm trùng
– Biến chứng đặc biệt khác liên quan đến vị trí đâm kim
4. Chống chỉ định FNA
– Bệnh nhân có nhân nóng tuyến giáp (TSH giảm, FT4 tăng).
– Người đang sử dụng thuốc kháng đông
5. Các bước tiến hành làm FNA
Thủ thuật này được thực hiện dưới hướng dẫn của máy siêu âm để tăng độ chính xác khi lấy mẫu
Bước 1. Lấy bệnh phẩm
- Bộc lộ vị trí cần chọc hút (bệnh nhân có thể nằm, ngồi tùy vị trí hạch cần bộc lộ để thuận tiện cho việc lấy bệnh phẩm)
- Sát trùng vùng cần chọc hút bằng cồn iod
- Lấy bệnh phẩm: một tay bác sĩ sẽ cầm đầu dò siêu âm, tay còn lại sẽ cầm bơm tiêm đâm xuyên qua da đến vị trí cần chọc hút và hút với một áp lực phù hợp để tế bào mô – hạch vào trong lòng kim. Trước khi rút kim ra khỏi hạch, cần giải phóng áp lực âm, rút nhanh kim qua da. Có thể chọc hút nhiều vị trí trên u.
- Sát trùng và băng lại vị trí đã chọc hút.
Bước 2. Làm phiến đồ
- Tháo kim ra khỏi bơm tiêm
- Kéo pitông xuống để lấy không khí vào bơm tiêm tạo áp lực
- Lắp kim vào bơm tiêm
- Nhanh chóng phụt dịch chọc ra các phiến kính đã ghi sẵn mã số bệnh nhân
- Dùng một phiến kính khác dàn bệnh phẩm trên các phiến kính có bệnh phẩm để bệnh phẩm được dàn mỏng, đều
Bước 3. Cố định phiến đồ
Bước 4. Nhuộm các phiến đồ
Bước 5. Nhận định kết quả.
6. Tài liệu tham khảo
- Fine Needle Aspiration of breast masses, Last update: May 25, 2020
- Ultrasound – Guided Fine Needle Aspiration biopsy of the Thyroid, page 3-4, 2020, RadiologyInfo.org
